Kwalitatief onderzoek is vooral geschikt wanneer het te onderzoeken veld nog betrekkelijk onbekend is en als een diepgaande beschrijving of verkenning van het probleem het voornaamste doel van het onderzoek is. Bij kwalitatief onderzoek wordt het onderzoeksprobleem zo open mogelijk tegemoet getreden, zonder expliciet geformuleerde modellen, begrippen en theorieën. De belevingswereld van de onderzoekssubjecten staat steeds centraal. Het doel is om te komen tot een diepgaand inzicht in het gestelde probleem.
Kwalitatief onderzoek is een geschikte en veel toegepaste onderzoeksaanpak als (Baarda et al., 2005):
- Het doel is:
- Een probleem of thematiek in concrete, alledaagse omstandigheden te beschrijven en te interpreteren
- De beleving of betekenisverlening van de betrokkenen te achterhalen
- De onderwerpen:
- Ingewikkeld en complex zijn
- Gevoelig liggen of tot de taboesfeer behoren
- Betrekking hebben op processen en interacties in bestaande situaties, instituties en instellingen
- De onderzochten:
- Terughoudend zijn met het geven van informatie omdat ze achterdochtig of onzeker zijn
- Geen duidelijke of uitgesproken mening hebben
- Moeite hebben hun opvattingen te verwoorden
- Vertrouwen in en intensieve interactie met de onderzoeker nodig hebben, voor het (kunnen) verstrekken van informatie
- De onderzoeker kan onverwachte aspecten van het onderwerp ontdekken.
- Omdat alle belangrijke facetten rond een thema en hun samenhang kunnen worden meegenomen, kunnen er procesvragen mee beantwoord worden, zoals: wat brengt mensen ertoe medicijnen wel of niet te slikken, waarom gaan mensen met klachten niet naar de dokter, etc.
- Het is te gebruiken als voorfase van kwantitatief onderzoek: eerst wordt het probleem ge-exploreert, daarna kan deze kennis gebruikt worden om in kwantitatief onderzoek gerichter informatie te verzamelen (bijvoorbeeld, de kennis uit kwalitatief onderzoek wordt gebruikt om een goede enquête te maken die wordt uitgezet onder een grote groep mensen)
- De onderzochte/patiënt krijgt ruimte om zijn mening te geven en ideeën te delen. Daardoor voelt de patiënt zich eerder gerespecteerd, het maakt in feite de patiënt tot medeonderzoeker.
- Het geeft weinig cijfermateriaal (weinig kwantificeerbaar).
- Het heeft een beperkte generaliseerbaarheid (vanwege de kleine groep).
- Het is zeer arbeidsintensief (in uitvoeren en analyse).
- De interviewer/observant moet goed getraind zijn, want de kwaliteit van het onderzoek hangt sterk af van de vaardigheden van de interviewer/observant.
- Bouter LM, van Dongen MJCM, Zielhuis GA. Epidemiologisch onderzoek – opzet en interpretatie. Bohn Staflue van Loghum 2010 (ISBN: 9789031378135)
- Hardon, A. Applied Health Research, Anthropology of health and health care. 3th edition 2001, Amsterdam.Spinhuis ISBN 9789055891917
- Baarda, B., M. de Goede, J. Teunissen. Basisboek Kwalitatief onderzoek. Stenfertd-Kroese, 2005 (ISBN: 9789020731798)
- Wester, F. V. Peters, Kwalitatieve analyse : uitgangspunten en procedures. Bussum:Coutinho, 2004 (ISBN: 9789062834044)
- Philipsen, H., M. Vernooy-Dassen. Methodologie van kwalitatief onderzoek. Kwalitatief onderzoek: nuttig onmisbaar en uitdagend. Huisarts&Wetenschap 47 (10) september 2004: 454-457
- Hak, T. Methodologie van kwalitatief onderzoek. Waarnemingsmethoden in kwalitatief onderzoek. Huisarts&Wetenschap 47 (10) oktober 2004: 502-508
- Wester, F. Methodologie van kwalitatief onderzoek. Analyse van kwalitatief onderzoeksmateriaal. Huisarts&Wetenschap 47 (10) november 2004: 565-570
- Zwieten, M. van, D. Willems. Methodologie van kwalitatief onderzoek. Waardering van kwalitatief onderzoek. Huisarts&Wetenschap 47 (10) december 2004: 631-635
- Strauss,A, Corbin J. Basics of qualitative research, grounded theory, procedures and techniques. Newbury Park, CA: Sage Publications; 1990
